DE CAPITULATIE VAN JAPAN 15 AUGUSTUS 1945

De Nationale herdenking 15 augustus heeft de melati of Indische jasmijn tot symbool gemaakt.

Na 5 mei is er 15 augustus
Voor het zuiden van Nederland wordt de bevrijding al vanaf september 2019 herdacht en gevierd.

Voor geheel Nederland is 5 mei de officiële nationale bevrijdingsdag. Echter, niet het gehele koninkrijk was toen bevrijd. Vele landgenoten en nabestaanden weten dat er ‘die andere’ Bevrijdingsdag is op 15 augustus. Nog minder mensen weten dat het geen echte bevrijding bleek te zijn.

Hoe was het ook alweer in bezet Nederlands-Indië?
De tweede atoombom die op 9 augustus 1945 Nagasaki grotendeels verwoestte, brak de Japanse wil om door te vechten. Op 15 augustus richtte keizer Hirohito zich via de radio tot het Japanse volk. In zijn toespraak klonk het besef door dat doorvechten niet alleen het einde van de Japanse beschaving zou betekenen, maar dat ook die van de gehele mensheid op het spel zou staan.

De capitulatie was in de bezette gebieden op 15 augustus nog niet bekend bij de meeste krijgsgevangenen en geïnterneerde burgers. Vaak pas ruim een week later.  Het beeld in de kampen was daarom niet die van uitgelaten, lachende, feestvierende mensen die de geallieerde soldaten verwelkomden. De naderende capitulatie was in het bevrijde Nederland vaak al eerder bekend dan bij de geïnterneerden in Indië zélf. Daarvan getuigt een bericht in het toenmalige Provincaal Noordbrabantsch Dagblad van 10 augustus 1945, één dag na de bom op Nagasaki.

Proklamasi ‘Republik Indonesia’ 17 augustus 1945
Tussen 15 augustus en 24 augustus hadden Soekarno en Hatta de ‘Proklamasi’ uitgesproken. Daarmee hadden ze de Indonesiërs bekendgemaakt dat ze vrij waren. Dat ze niet meer door Japan of de Nederlanders werden overheerst. Het zou het begin zijn van een bloedige periode waarbij Nederlanders en Indo-Europeanen vogelvrij waren voor het geweld van extremistische groepen jonge revolutionairen, de pemuda. Deze richtten zich met veel geweld tegen de Europeanen. Aangezien dezen merendeels in de kampen zaten, werden de Indo-Europeanen hun doelwit. Temeer omdat ze hen als met de koloniale overheerser collaborerende mede-Aziaten zagen. Een vijandbeeld dat de Japanners met succes hadden overgebracht.

FIN ROEPT INDONESIË OP MISDADEN BERSIAP TE ERKENNEN

Indonesië moet de oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid, die Indonesiërs tijdens de Bersiap tegen onder andere (Indische) Nederlanders hebben begaan, erkennen. Federatie Indische Nederlanders (FIN) heeft Indonesië daartoe opnieuw opgeroepen.

De oproep komt nadat de Republiek Indonesië werd uitgeroepen. De proclamatie zou later het startschot blijken van wat nu de Bersiap is gaan heten, dat Maleis is voor “Wees paraat” of “Geef acht!”. Het is de strijdkreet van Indonesische (para)militaire organisaties en bendes die, vrijwel direct na de capitulatie van Japan, onder het adagium “Indonesië voor Indonesiërs”, dood en verderf zaaiden onder met name niet-Indonesiërs in voormalig Nederlands-Indië. Er zijn meerdere aanwijzingen dat Indonesische (para-)militaire functionarissen de moordpartijen op diverse plekken hebben aangestuurd. Het exacte aantal Nederlandse (burger)slachtoffers dat tijdens de Bersiap is omgekomen is tot op de dag van vandaag onduidelijk. De schattingen variëren tussen de 5.000 en 30.000 doden en 15.000 vermisten.

In tegenstelling tot Nederland heeft Indonesië nooit kritisch gereflecteerd op de door haar onderdanen gepleegde oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid jegens weerloze burgers. Het is de reden dat FIN vandaag opnieuw de Indonesische president oproept om alsnog erkenning en excuses aan te bieden aan Nederland. Tot op de dag van vandaag weigert Indonesië dit. Overigens maakte een deel van de Indonesiërs zich ook tijdens de Tweede Wereldoorlog schuldig aan misdaden tegen de menselijkheid. (Indische) Nederlanders werden toen, onder het motto “Azië voor Aziaten”, vervolgd door Japan en samenspannende Indonesiërs. In totaal zouden er naar schatting 25.000 Nederlanders in de beruchte jappenkampen of anderszins in gevangenschap zijn omgekomen. Het aantal Buitenkampers dat de oorlog niet heeft overleefd is onbekend.

BERSIAP

Gedurende deze uiterst gewelddadige periode, waarvan de hoogtijdagen in ieder geval in de steden liep vanaf september 1945 en begin 1946, zijn duizenden (Indische) Nederlanders op gruwelijke wijze gemarteld, verkracht en vermoord door Indonesiërs, vanwege hun Nederlandse c.q. Europese etniciteit.

Het geweld tegen én de moordpartijen op de burgerbevolking stopten niet na 1946, maar ging door tot eind jaren 40. Medio 1947 was er opnieuw sprake van een explosie van geweld, die ook wel wordt aangeduid als de Tweede Bersiap.

Het exacte aantal Nederlandse (burger)slachtoffers dat tijdens de Bersiap is gevallen is tot op de dag van vandaag onduidelijk. De schattingen variëren tussen de 5.000 en 30.000 doden en 15.000 vermisten. Ook Chinezen, Molukkers en andere bevolkingsgroepen werden slachtoffer, al is onduidelijk hoeveel.

Het was tegen deze achtergrond dat Nederland in 1947 besloot om in Nederlands-Indië de Krijgsmacht grootschalig in te zetten – ook wel eufemistisch bekend als de Politionele Acties – en zo de “rust en orde te herstellen”.

In totaal werden ruim 200.000 militairen ingezet, waaronder 120.000 dienstplichtigen en 20.000 oorlogsvrijwilligers uit Nederland en 60.000 militairen van het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger (KNIL). Tussen 1945 en 1962 sneuvelden in totaal 6.300 militairen.

In tegenstelling tot Nederland heeft Indonesië nooit kritisch gereflecteerd op de door haar onderdanen gepleegde misdaden jegens weerloze burgers. Tot op de dag van vandaag weigert Indonesië de gruwelijkheden te erkennen en daarvoor excuses aan te bieden.

1945-1949: VAN NEDERLANDS-INDIË NAAR INDONESIË

De jaren 1945-1949 staan helemaal in het teken van de Indonesische kwestie. Direct na de Japanse capitulatie roepen Sukarno en zijn nationalistische medestanders de onafhankelijke Republiek Indonesië uit. Nederland erkent de Republiek niet en zet alles op alles om Nederlands-Indië te behouden. Het parlement en het overgrote deel van de bevolking steunt het kabinetsbeleid. Perioden van diplomatie en onderhandeling wisselen af met perioden van strijd. (Lees verder ...)

WAT IS DE BETEKENIS VAN DE MELATI OP 15 AUGUSTUS?

Voor miljoenen mensen was de Tweede Wereldoorlog in Nederlands-Indië in mei nog niet voorbij. Zij moesten nog volhouden tot 15 augustus. Als teken van respect, betrokkenheid en medeleven dragen wij van 5 mei tot 15 augustus iedere dag de Melati, de Indische jasmijn. Deze tropische bloem, een geurige jasmijn die in Centraal-Java groeit, is in 1990 tijdens Wereldmilieudag uitgeroepen tot nationale bloem van Indonesië.  Ze symboliseert tegelijk het leven en haar schoonheid maar ook het geestenrijk en de dood.

VIJF DINGEN DIE JE MISSCHIEN NOG NIET WIST

15 augustus staat Nederland stil bij de capitulatie van Japan en worden de slachtoffers tijdens de Tweede Wereldoorlog van de Japanse onderdrukking in en om Nederlands-Indië herdacht.

Deze herdenking is inmiddels een begrip, maar de volgende vijf zaken zijn minder bekend. (Lees verder ...)

NATIONALE HERDENKING 15 AUGUSTUS 1945

Nederlands-Indië werd van 1942 tot 1945 bezet door Japan, bondgenoot van Duitsland in Zuidoost-Azië. Nederland werd van de Duitse bezetter bevrijd op 5 mei 1945. Op die datum was er in voormalig Nederlands-Indië nog geen sprake van bevrijding. Pas op 15 augustus in 1945 gaf Japan zich over en daarmee kwam de Tweede Wereldoorlog voor het Koninkrijk der Nederland officieel ten einde.

Het eind van de Japanse bezetting betekende nog geen vrede voor de Indische Nederlanders. De strijd om de onafhankelijkheid van Indonesië brak uit. De uiterst gewelddadige Bersiap-periode brak aan met veel geweld tegen Indische-Nederlanders, Chinezen, Molukkers en andere groepen.

Na de Bersiap-periode wisselen onderhandelingen, onrust en gewelddadige strijd elkaar af. Op 27 december 1949 volgde de onafhankelijkheid van Indonesië.

Stichting Indische Harderwijkers

“Tussen de jaren 1949 en 1965 kwamen er duizenden Indische Nederlanders uit het voormalige Nederlands-Indië naar Nederland. De meeste van hen waren werkzaam geweest bij het KNIL, het Koninklijk Nederlands Indisch Leger en konden een overstap naar de Koninklijke Landmacht maken. Velen van hen kwamen naar de Veluwe, waar Defensie één van de grote werkgevers was.

In Harderwijk werden huizen voor ze gebouwd in de nieuwe wijk de Tinnegieter. In Nederlands-Indië hadden ze bijna alles achter moeten laten. Hun familie en het huis, en wat ze nog aan eigendommen bezaten paste in een paar schamele koffers. Het was helemaal opnieuw beginnen.” www.indischeharderwijkers.nl

De Tweede Wereldoorlog in Nederlands-Indië laat diepe wonden na, waar tot op de dag van vandaag nog vaak over gezwegen wordt binnen families. 15 augustus herdenken wij álle slachtoffers van de oorlog tegen Japan en de Japanse bezetting van Nederlands-Indië.